- برای آغاز گفتگو خوب است خلاصه ای از تاریخچه طرح جامع متروی تهران را ارائه بدهید و بگویید احداث متروی تهران از کجا مطرح شد؟
اولین طرح جامع حمل و نقل و ترا فیک برای پایتخت در سال ۱۳۵۰با افق20 ساله تا سال ۱۳۷۰ توسط مهندسان مشاور " سوفرتو" فرانسوی تهیه شد و در سال ۱۳۵۳ تصویب گردید. این طرح مجموعه¬ای از شبکه حمل و نقل ریلی شهری و بزرگراه¬های شهری بود. در سال ۱۳۸۵ مطالعات طرح جامع حمل و نقل ریلی تهران صورت گرفت و در سال ۱۳۸۷حدود نیمی از شبکه پیشنهادی این طرح حذف شد. در حالی که برای افق ۱۴۰۴ طرح جامع متروی تهران با 9 خط درون شهری و 4خط اکسپرس طراحی شده بود، عملا 7 خط مورد تصویب قرار گرفت و این طرح جامعیت خود را از دست داد. از سال 1387 تا کنون این شبکه 7 خطی متروی تهران ساخته شده است.
شتاب تحولات کالبدی و جمعیتی تهران، بازنگری طرح قبلی را ضروری نموده بود. این بازنگری در سال ۱۳۹۷ به سرانجام رسید و طرح بالادست حمل و نقل ریلی شهری تهران برای تحقق تا افق ۱۴۲۰ طراحی شد. سپس این طرح به عنوان نخستین طرح جامع حمل و نقل ریلی شهری پایتخت در ۳۰ بهمن ۱۳۹8 توسط شورای عالی ترافیک کشور تصویب گردید.
- ویژگی¬های طرح جامع حمل و نقل ریلی شهری پایتخت که در ۳۰ بهمن ۱۳۹8 به تصویب شورای عالی ترافیک کشور رسید، کدامند؟
طرح جامع حمل و نقل ریلی شهری پایتخت که توسط شورای عالی ترافیک به تصویب رسید شبکه¬ای متشکل از ۱۱ خط درون‌شهری و 2خط اکسپرس می¬باشد. مهم¬ترین ویژگی خطوطی که جدیدا به تصویب رسید، تکمیل پوشش شبکه قطار شهری در سرتاسر پایتخت است. طرح فعلی اجرا شده متروی تهران یک طرح مرکز گرا است که خطوط آن به صورت ضربدری با یکدیگر تقاطع دارند. در حال حاضر تنها خطوط ۶ و ۷ متروی تهران هستند که با یکدیگر یک حلقه¬ی کوچک را تشکیل داده‌اند. با افزوده شدن 4 خط جدید، 3 حلقه دیگر به ساختار متروی تهران اضافه می‌شود تا مجموع خطوط در نهایت از حالت کریدوری و مرکز گرا، به شکل شبکه کامل در¬آیند. ساخت این شبکه سبب توسعه خطوط به همه مناطق شهر و افزایش جذابیت سفر با مترو خواهد شد. خطوط 8 و۹ حلقه دوم وخطوط ۹ و 11حلقه سوم وخط 10 با سایر خطوط حلقه چهارم را برای شبکه متروی تهران در پایان اجرای طرح جامع قطار شهری پایتخت، ایجاد می‌کند.
- هدف گذاری ظرفیت شبکه متروی تهران در سال ۱۴۲۰ چه درصدی از سفرها می باشد؟
هدف گذاری ظرفیت شبکه متروی تهران در سال ۱۴۲۰، ۳۰ درصد از مجموع سفرهای درون شهری تهران معادل ۱۰ میلیون سفر با سیستم مترو می¬باشد. برای تحقق این هدف باید خطوط مترو از طریق تامین واگن کافی به سرفاصله استاندارد یعنی 2 دقیقه برسد. در حال حاضر راندمان خطوط مترو و به دلیل فقدان واگن کافی حدود۴۰ درصد است و روزانه حداکثر 5/2 میلیون سفر با مترو انجام می‌شود. این در حالی است که اگر تعداد واگن‌های مترو از حدود 1۵۰۰ واگن فعلی به ۳۰۰۰ واگن افزایش یابد و البته خطوط شش و هفت مترو نیز تکمیل و بهره‌برداری شود، می‌توان روزانه ۷ میلیون سفر را با خطوط هفتگانه مترو پوشش داد و به راندمان بهینه دست یافت.
- تامین منابع مالی تکمیل و احداث خطوط جدید مترو به چه نحو امکان پذیر است؟
عمل به برنامه تکمیل خطوط شش و هفت و اجرای طرح جامع جدید طبق زمان بندی، مشروط به تامین منابع و اعتبار کافی و به موقع خواهد بود. در این زمینه همکاری دولت و بانک مرکزی برای تحقق فاینانس ها و نیز رفع موانع امتیاز انتشار اوراق مشارکت اهمیت بسیاری دارد.
پایان سخن
مجله شهرهای جهان معتقد است ساخت و بهره برداری از شبکه ریلی شهری یکی از ارزشمندترین اقدامات توسعه پایدار شهری در جهت ارتقای سلامتی، کاهش آلودگی هوا، بهبود محیط زیست و بهینه نمودن کیفیت زندگی شهروندان است. از سوی دیگر در سال¬های اخیر مستمرا دشواری‌های تامین منابع برای پروژه¬های ساخت شبکه مترو در تهران و سایر کلانشهر های ایران وجود داشته است که انتظار می‌رود با کمک گسترده دولت و مدیریت شهری از میان برداشته شوند.
امروزه از بیش از ۱۵۰ سیستم مترو در شهرهای جهان بهره‌برداری می‌شود و شهرهای دارای شبکه مترو مستمرا در حال افزایش هستند. در بسیاری از شهرهای جهان دولت برای ساخت و توسعه شبکه مترو سرمایه¬گذاری گسترده و حمایت قاطع می¬نماید. برای بهره برداری کامل و شایسته از شبکه متروی کلانشهر های ایران، حمایت وسیع دولت و مدیریت شهری از پروژه¬های مترو امری حیاتی و پربازده می¬باشد.